Hoe komt een Herenboerderij tot stand?
Kartrekker Wim maakte een samenvatting van het stappenplan van Herenboeren Nederland over hoe je een Herenboerderij met succes van de grond krijgt. Het plan wordt bij iedere nieuwe Herenboerderij geëvalueerd en zo nodig aangescherpt. Inmiddels zijn er 14 Herenboerderijen met succes opgericht in Nederland en maken diverse Herenboerderijen in oprichting gebruik van het plan. Ook wij hanteren het stappenplan en de bijbehorende fasering voor de realisatie van onze 5 Twentse boerderijen.
Hoe komt een herenboerderij tot stand?
De ontwikkeling van een Herenboerderij doorloopt vijf verschillende fases. De fasering geeft helderheid over het te doorlopen proces, biedt kaders om op terug te vallen en om regelmatig besluitmomenten in te bouwen en kosten en risico’s te kunnen beheersen. Ook hebben betrokkenen verschillende rollen en verschilt de taakverdeling per fase.
- Oriëntatiefase
De start van een nieuwe Herenboerderij begint met een groepje initiatiefnemers, de kartrekkers. Zij zorgen voor een stabiele kartrekkersgroep en onderzoeken of er voldoende interesse is voor een Herenboerderij. Herenboeren NL maakt kennis met de kartrekkers en er wordt bekeken of er voldoende mensen en competenties aanwezig zijn binnen de kartrekkersgroep om een coöperatie op te richten. Lokaal en landelijk besluiten samen of er overgegaan wordt tot een samenwerking middels een samenwerkingsovereenkomst.
Resultaat: In deze fase wordt met een stabiele kartrekkersgroep de coöperatie opgericht, inclusief een getekende samenwerkingsovereenkomst met HB NL.
- Concentratiefase
De concentratiefase wordt afgetrapt met het maken van afspraken over de samenwerking tussen Herenboeren lokaal en Herenboeren Nederland. Het doel is nu om een goede locatie te vinden voor de Herenboerderij. Potentiële locaties worden onderzocht op geschiktheid en haalbaarheid. HB NL maakt een quick scan en geeft advies om wel/niet met een locatie verder te gaan. Parallel met de zoektocht naar een passende locatie wordt ook de ledenwerving vervolgd. Coöperaties kunnen ervoor kiezen om aspirant-leden een intentieverklaring te laten tekenen en aanbetaling te vragen. De zoektocht naar een boer start, zodra er een overeenkomst is gesloten voor de locatie.
Resultaat: In deze fase wordt een rapportage opgeleverd van het locatie onderzoek. Het aspirant ledenaantal komt op minimaal 150 monden. De (voorlopige) overeenkomst voor grondgebruik is getekend en het vergunningentraject is opgestart.
- Ontwerpfase
In de ontwerpfase wordt een ontwerp gemaakt voor de Herenboerderij door HB NL en de boer, in samenwerking met de lokale inrichtingsgroep. Zodra er minimaal 150 intentieverklaringen zijn wordt overgegaan tot de omzetting van intentieverklaring naar officieel lidmaatschap. De eerste Algemene Ledenvergadering (ALV) wordt uitgeschreven.
Resultaat: aan het eind van deze fase is een boer geworven en geselecteerd. Er is een globaal ontwerp, inclusief overzicht van benodigde vergunningen. De organisatie van de coöperatie is ingericht (bestuur, werkgroepen, bedrijfsadministratie etc).
- Realisatiefase
In de realisatiefase wordt het ontwerp waar nodig in detail uitgewerkt. De mechanisatie wordt aangeschaft en de inrichting uitgevoerd. Prioriteit ligt bij een goede opstart van de groenteteelt. Er wordt een faseringsplan vastgesteld met de volgorde waarin de boerderij wordt opgebouwd. In het algemeen gebeurt dit in meerdere jaren: een groeimodel.
Resultaat: In deze fase wordt de fysieke inrichting van de boerderij gerealiseerd.
- Exploitatiefase
In de exploitatiefase gaat de boerderij produceren. Monitoring en kwaliteitsmanagement worden ingeregeld. Tegelijkertijd blijft de boerderij zich doorontwikkelen. De boer en het bestuur worden in het eerste exploitatiejaar begeleid door HB NL. Een Herenboerderij neemt actief deel aan de Herenboeren-beweging door o.a. aan te sluiten bij de diverse overleggen voor bestuursleden, het voorzittersoverleg en penningmeestersoverleg, door kartrekkersgroepen van nieuwe initiatieven rond te leiden over de eigen boerderij, en na het eerste exploitatiejaar lid te worden van de Moedercoöperatie.
Resultaat: een zelfstandig draaiende boerderij als onderdeel van de Herenboeren beweging.
