Terugblik 2021 met kartrekker José Palstra

Het was 11 maart 2021. Bij een online informatiebijeenkomst waren circa 100 mensen die ooit aan hebben gegeven dat ze interesse hebben in een Herenboerderij in Twente. “Het zou mooi zijn als er een groep kartrekkers opstaat die zich wil inzetten om een of meerdere Herenboerderijen in Twente op te zetten.” gaf Douwe Korting van Herenboeren Nederland aan. 14 mensen melden zich aan om samen een groep te vormen om hun ideaal na te streven: groente, fruit, vlees en eieren van hun eigen coöperatieve boerderij in Twente. Negen maanden later blikken we terug met kartrekker José Palstra op een jaar waarin er volop gezocht wordt naar grond en geïnteresseerden. 

Negen maanden geleden begonnen jullie, hoe is het nu?  
“In maart 2021 begonnen we met een ideaal dat nog alle kanten op kon. Nu weten we het zeker: Twente leent zich voor meerdere Herenboerderijen. De tijd is rijp voor duurzame lokale kringlooplandbouw, met korte lijntjes tussen de boer(in) en de afnemers. Het interessante van de coöperatieve Herenboerderij is dat de biologische boer(in) produceert voor zijn/haar eigen leden. Er is gegarandeerde afzet zonder tussenhandel. Financieel is het daarom ook aantrekkelijk (niet duurder dan de supermarkt) en de boer is gegarandeerd van een vast inkomen zonder financiële risico’s en afhankelijkheden van banken.”  

Wat hebben jullie gedaan om die haalbaarheid te toetsen?
“In 2021 hebben we meerdere informatiebijeenkomsten gehouden, de pers en de social media opgezocht. We hebben inmiddels 650 nieuwsbrieflezers waarvan de meesten ook écht lid willen worden van een Herenboerderij als die bij hun in de buurt komt. Het vinden van grond bleek minder gemakkelijk dan wij hadden gehoopt. We hadden stiekem gehoopt dat dat binnen een half jaar zou lukken en dat wij in voorjaar 2022 al ergens los konden gaan, maar dat heeft toch meer doorlooptijd nodig. Wij gokken nu op 1 januari 2023. Er doen zich inmiddels een paar mooie kansen voor die wij samen met de grondeigenaren aan het onderzoeken zijn. Ook hebben wij contact met partijen als Landschap Overijssel, Natuurmonumenten, provincie Overijssel,  verschillende gemeenten en  landgoedeigenaren. Hoewel de gronddruk hoog is (ook door onder andere zonnepanelen en  woningbouw) zijn wij ervan overtuigd dat het komend jaar gaat lukken om 15 tot 20 hectare grond te vinden. In principe pachtgrond, maar koop sluiten wij niet uit.” 

Met een groep mensen die elkaar niet kenden ga je een bedrijf opzetten, hoe pak je dat aan? 
“Dat was vanwege Corona een extra uitdaging, maar is toch heel goed gegaan. In eerste instantie konden wij alleen online kennismaken en plannen maken, maar zodra het kon zijn wij elkaar in levenden lijve gaan ontmoeten. We delen een ideaal, daarin zijn we gelijkgestemden. Tegelijkertijd zijn wij ook een heel diverse groep mensen; een goede mix van leeftijden, gender, achtergrond, kennis en vaardigheden. Die diversiteit maakt ons ook heel krachtig. Met elkaar zijn we ‘van heel wat markten thuis’. Agrarische kennis hebben we niet. Maar Herenboeren Nederland staat ons met raad en daad terzijde, en straks natuurlijk ook de boer(in) die de Herenboerderij voor ons zal leiden.” 

Jullie werken in commissies, kun je daar wat over vertellen?
“We hebben ons meteen al in de eerste maanden verdeeld over werkgroepen met verschillende aandachtsgebieden: marketing en communicatie om ruchtbaarheid te geven aan ons initiatief en  om deelnemers voor de boerderij te werven, een werkgroep Grond om 15 tot 20 hectare pachtgrond te vinden, een werkgroep financiën om de investeringsbegroting, administratie en exploitatiebegroting uit te werken, een werkgroep boer om geïnteresseerde biologische boeren te vinden en een werkgroepje ICT voor zaken als website, mailadressen, online vergaderen, etc. We zoeken elkaar zoveel mogelijk op, maar vergaderen ook regelmatig online, waarin we de koers bespreken, de werkgroepen elkaar updaten en nieuwe plannen worden gemaakt.”  

Wat waren afgelopen jaren belangrijke momenten in het proces? 
“De manier waarop wij onszelf organiseerden was een belangrijke en de momenten waarop wij elkaar fysiek ontmoetten en nader leerden kennen. Online vergaderen is praktisch, maar persoonlijk contact toch ook echt nodig af en toe. De bezoeken aan andere Herenboerderijen waren erg belangrijk. Het was een toetssteen; is dit wat wij echt willen? De bezoeken maakten ons nóg enthousiaster. Aansluitend hebben wij Coöperatie Herenboeren Twente opgericht en hebben wij de samenwerkingsovereenkomst met Herenboeren Nederland getekend. Een soort huwelijk: niet alleen verliefd op het idee, maar ook écht gecommitteerd om het waar te maken.” 

2022 is begonnen, wat zou voor jou het droomscenario zijn? 
“Iedere gemeente in Twente zijn eigen natuurgedreven kleinschalige Herenboerderij! Het moet gewoon kunnen. Per Herenboerderij zijn er ruim 200 huishoudens nodig die ieder een startkapitaal van €2000,- inleggen (eenpersoonshuishoudens €1000,-). Daarvoor krijg je je leven lang toegang tot duurzaam, gezond, eerlijk en lokaal voedsel. Dat niet alleen de mens dient, maar ook de natuur! Dat moet toch minimaal lukken rondom Enschede, Hengelo, Haaksbergen, Losser/Oldenzaal, Almelo, Rijssen?!”