Duurzaam waterbeheer op een Herenboerderij

Tijdens het webinar van 18 december werd door een deelnemer gevraagd naar de waterhuishouding op een Herenboerderij. Een terecht aandacht- én een zorgpunt. 

Water nodig
In de land- en tuinbouw wordt leidingwater gebruikt voor onder meer het drenken van vee en het reinigen van stallen. Oppervlakte- en grondwater worden gebruikt voor het beregenen van gewassen, mede afhankelijk van de weersomstandigheden: in droge jaren wordt er meer beregend dan in natte jaren. 

Voedselproductie & water
Voor het produceren van voedsel – ook op een Herenboerderij – is de beschikbaarheid van voldoende schoon water een randvoorwaarde. Op dit moment komt een derde van het waterverbruik in Europa voor rekening van de landbouwsector. De droge zomers van 2018, 2019 en 2020 lieten zien dat met name op de droge zandgronden, met een kleine watervoorraad in de ondergrond (o.a. in Twente), de watervoorziening geen zekerheid meer is. De combinatie van een stijgende zoetwatervraag én klimaatverandering kan resulteren in toenemende waterschaarste en onherstelbaar verlies van planten en dieren in waterafhankelijke ecosystemen.
 
Wat kunnen we op onze (toekomstige) herenboerderij doen aan efficiënt en duurzaam watergebruik?
Het maatregelenboekje  ‘Optimalisatie bodem en water’ uitgebracht voor het project Landbouw op peil geeft een prima overzicht. Maatregelen zijn bijvoorbeeld boerenstuwen en peilgestuurde drainage, maar ook bodemverbetering ten gunste van de vochthuishouding. Met name dat laatste, een goed bodembeheer, leidt tot een luchtige bodem en rijk bodemleven en is een belangrijke pijler voor duurzaam watergebruik.
 
Maatregelen als boerenstuwen en drainage hebben water nodig dat aangevoerd wordt van buiten het perceel. Dat is niet altijd duurzaam. Het aangevoerde water kun je ook opslaan op je perceel, al is dat doorgaans de meest kostbare methode. Een alternatief is dat je een boven- of ondergronds waterreservoir aanlegt voor opslag van overtollige neerslag. Alleen wanneer er geen of zeer beperkte mogelijkheden zijn om grond- of oppervlaktewater aan te voeren, in combinatie met het beprijzen van water voor de landbouw; kan wateropslag op het perceel economisch rendabel zijn (www.stowa.nl/deltafact beprijzen van water voor de landbouw).
 
Duurzaam waterbeheer is een logische aandachtspunt binnen het kringloop- en natuur-inclusieve concept van Herenboeren Nederland. De beschikbare kennis en expertise hierover zullen wij optimaal inzetten bij de opstart en het beheer van onze toekomstige Twentse Herenboerderijen.