Dieren in het Herenboeren-concept; een kwestie van keuze?

Door Gertie Schmidt

Eén van de belangrijkste aanbevelingen van het recente rapport van het VN-Klimaatpanel IPCC betreft gedragsverandering bij burgers. Zo wordt voorgesteld om minder of helemaal geen vlees te eten. Wat betekent deze stellingname voor onze Herenboerderij? In ieder geval nadere bezinning op de rol van dieren op basis van dialoog. Wat zijn, zonder volledig te zijn, belangrijke aspecten bij deze dialoog?

Een Herenboerderij is in beginsel een gemengd bedrijf met een omvang van circa 20 hectare, die jaarrond circa 50 soorten groenten, fruit, eieren en verschillende soorten vlees produceert. Een Herenboerderij levert dus ook dierlijke producten en is dus niet exclusief vegetarisch of veganistisch.  

Hoe groot is de veestapel in het Herenboeren-concept?

Om in hun jaarlijkse behoefte aan varkensvlees- en vleeswaren te voldoen, hebben de 200 Herenboeren (500 monden) elk jaar circa 20 varkens nodig. Om aan de rundvleesvraag te voldoen, zijn elk jaar gemiddeld twaalf dieren nodig. Deze runderen komen uit een kudde die twintig tot dertig dieren telt. Om aan de behoefte aan kippenvlees en eieren te voldoen, zijn elk jaar ongeveer 2100 (vlees)kippen nodig. 

Hoe verhoudt de vleesconsumptie van de gemiddelde Herenboer zich tot de gemiddelde Nederlander?

Per mond per jaar levert een de gemiddelde Herenboerderij tot 8 kg  rundvlees, zo’n 11 kg varkensvlees (inclusief 10 soorten vleeswaren), 4 tot 5 kg kippenvlees en ongeveer 60 eieren. Opgeteld eet een gemiddelde Herenboer dus maximaal 25 kg vlees. Dit is natuurlijk exclusief het vlees dat mogelijk aanvullend bij de slager wordt gehaald! De gemiddelde Nederlander eet zo’n 76 kilo vlees per jaar (data vleesverbruik 2020), waarvan 36 kg varkensvlees, 22 kg kippenvlees en 15 kg rundvlees. Op basis van deze cijfers mag worden verondersteld dat er heel wat vegetariërs en flexitariërs onder de Herenboeren zitten!

Dieren in de kringloop van het Herenboeren-concept

Naast hun betekenis voor de voedselbehoefte leveren dieren, en dan met name runderen, hoogwaardige mest. Daarvoor is wel de realisatie van een potstal noodzakelijk. Verder fungeren varkens als opruimer (groenteresten, valfruit, etc), verwijderraar van onkruid en mestverspreider in roulatiesysteem. Ook kippen worden ingezet als onkruidwieder en bodembemester. Verder is het onmiskenbaar dat dieren een enorme bijdrage leveren aan de beleving en sfeer op de boerderij en dat tal van insecten profiteren van de uitwerpselen van de dieren.

Dieren in het bouwplan van het Herenboeren-concept

Qua ruimtegebruik bestaat een gemiddelde herenboerderij uit circa 1,5-2 ha boomgaard (inclusief ruimte voor de kippen), 1 ha voor varkens, 4-5 ha groenten, 2-3 ha diervoer en 10 ha voor runderen. De veeteelt op een Herenboerderij vergt dus meer dan 50% van het ruimtebeslag van de boerderij!

Dieren in het Herenboeren-concept

Buiten de morele afweging of we dieren louter mogen gebruiken ten behoeve van onze smaak zijn er voldoende goede redenen om kritisch te kijken naar rol van dieren op een Herenboerderij. Dit wel in het besef dat het Herenboeren-concept qua dierenwelzijn en ecologische ‘footprint’ veruit te prefereren is boven de gangbare ‘moderne’ landbouw. Het fijne van een coöperatieve onderneming als dat van een Herenboerderij is bovendien, dat wij gezamenlijk (de 200 leden/herenboeren) de koers en het bouwplan van de Herenboerderij, inclusief de rol van de dieren, bepalen!